Seizoen, seizoen, wat ga je nu doen? (2.6)

 Oerplekken

Oerplek

Chris Coolsma

Sommige plekken op aarde voelen als de plek waar mijn voorouders vandaan zijn gekomen. Ik ken de coördinaten.

53.315137 NB, 6.252086 OL

De spiegelgladde Waddenzee
verdubbelt de hemel, zo zijn er twee
Hollandse luchten met wolkentorens
waarin slechts vogels zijn te horen.

We kijken elkaar aan en weten:
dit uitzicht zullen we nooit vergeten.
Soms kan je in een landschap staan
en voelen: hier kom ik vandaan.

Dit gevoel had ik ook in een sloepje op het midden van de Fisterfjord in Noorwegen (59.1513 NB, 6,0302 OL), motor uit, lichte schommeling, onder me 1000 meter diepgroen water, om me heen een schilletje atmosfeer en daarbuiten 46,5 miljard lichtjaren tot de grens van het waarneembare heelal. Je kunt je op twee manieren nietig voelen. De ene manier is angstaanjagend. Ik ben een heel klein onzichtbaar momentpuntje in de tijdruimte, ik moet me haasten om er wat van te maken. Wat een lege zinloze hel, dat universum. De andere is geruststellend. Ik ben gelukkig maar een heel klein onzichtbaar momentpuntje in de tijdruimte, waarom zou ik me haasten om er nog iets van te maken? Wat een oneindige zinvolle schoonheid, dat universum. Ik voel hoe ik uit sterrenstof besta. De atomen die zo vriendelijk zijn geweest samen te komen om mij te vormen, zullen later weer andere allianties aangaan. Even zinvolle, hoop ik.

Er is in elk geval veel water op mijn oerplekken en ruim zicht. Laatst had ik het gevoel weer, niet ver van die andere plek aan de Waddenzee. ‘Hier kom ik weg’, zoals de Drenten zeggen. We liepen hoog op de zeedijk, links het ebbende water van de Eems, rechts de oude wierde met een plukje huizen rond het kerkje van Termunten achter hoge bomen. Terwijl er op de fjord niets was dan water, verre bergen en grijzige lucht, de zintuigen geprikkeld door kabbelgeluiden, de geur van zoutig water en vele tinten blauw en grijs, voelde ik me hier verbonden met culturele, economische, sociale, politieke, religieuze en natuurhistorische geschiedenis. Wat een rijkdom.

Schapen sukkelen van je weg. Straks moet je je schoenen schoonschrapen. Zintuigen en hersenen worden onafgebroken gevoed met indrukken. Het landschap vertelt verhalen. Dat begint al in het haventje van Termunterzijl, met de driedubbele zeesluis (zijl/ziel betekent sluis), de twee gemalen (met krooshekreiniger), de werkschepen en zeilboten, het beroemde visrestaurant, de monumenten en kunstwerken, verscholen achter de hoge kromme ruggen van zeedijken. Na een kilometer richting de Punt van Reide lopen we naar het kerkje, het is meestal open. In het herfstlicht gloeien de rode kloostermoppen, aan de binnenkant is dit juwelenkistje witgekalkt. Al 1100 jaar staat hier een heiligdom en zelfs de ongelovige kan niet anders dan geraakt worden door het besef dat hier vele generaties hoop en kracht zijn gaan halen. In een morsig boekje – vroeger noemden we dat een stencil – beschrijft de archeoloog van Giffen de architectonische lotgevallen van deze kruiskerk met de afgehakte armen. En kijk, de toren is open. Ik stoot geweldig mijn hoofd ondanks alle waarschuwingen, we haasten ons langs de luidklok, omdat het zo meteen drie uur zal slaan, en dan ligt de wereld aan onze voeten. Er staat een verrekijker!

Naar de oeroude Punt van Reide (53.3066 NB, 7.0967 OL) is het dan nog vier kilometer over de dijk. Het binnendijkse water huivert. Achter de wijde bocht van de dijk begint het vogelreservaat. De overwinterende brandganzen zijn aangekomen. Hier kijk je over de sliklanden van de Dollard en ligt de haven van Emden op zwemafstand. Niets vrediger dan het gebabbel van duizenden ganzen. Vijfenzeventig jaar geleden stond hier de horizon in brand en werd de lucht verlicht door lichtspoormunitie en schijnwerpers van de luchtafweerbatterij Fiemel, waar we op de terugweg nog even langslopen. Maar nu is dit de mooiste plek op aarde.  Hier kom ik weg.